Yetişkinlerde Şaşılık Ameliyatı ve Tedavisi

Şaşılık, görme kalitesine büyük ölçüde zarar veren bir sağlık sorunudur. Ayrıca bireylerin öz güvenini de olumsuz etkileyebilir. Ancak şaşılık, deneyimli bir doktor tarafından yapılacak ameliyatla başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Dilerseniz gelin; şaşılığın tanımına, belirtilerine ve şaşılık tedavisinin detaylarına yakından bakalım.

Şaşılık Nedir?

Normal koşullarda gözler, birbiri ile paralel şekilde hareket eder ve aynı noktaya odaklanır. Farklı nedenlerle göz kasları doğru çalışamayıp gözlerin arasındaki simetri bozulduğunda ise şaşılık ortaya çıkar. Genellikle gözlerden biri odak noktaya odaklandığında diğeri içe, dışa, yukarıya ya da aşağıya doğru kayabilir. Daha ağır durumlarda ise iki gözde birden kayma görülür.

Şaşılığa genellikle çocuk yaşlarda rastlansa da yetişkinlik döneminde de gözlerde kayma olabilir. Çocukların %5'inde, yetişkinlerin ise %1'inde şaşılık görülür. Şaşılığın bazı belirtileri ise şunlardır:

• Aynı anda aynı yöne bakamayan gözler,
• Parlak güneş ışında tek gözü kapatma ya da kısma ihtiyacı,
• Bir nesneye bakmak için başını döndürmek,
• Derinlik algısının sınırlanması nedeniyle nesnelere çarpmak,
• Çift görme(bir nesnenin iki katmanlı görülmesi),
• Görsel karışıklık(iki farklı görüntünün üst üste gelmesi),
• Bulanık görüş,
• Göz sulanması,
• Baş ağrısı,
• Göz yorgunluğu,
• Okuma zorluğu,
• Kısmen ya da tamamen görme kaybı.

Şaşılık tanımından ve belirtilerinden bahsettiğimize göre türlerine de değinelim. Farklı farklı türleri bulunsa da temel olarak şaşılık türleri 5 grupta incelenir:

• Ezotropya: Bir ya da iki gözün içe dönük olmasıdır. Bir göz ileri bakarken kayan göz içe doğru döner.
• Ekzotropya: Bir gözün veya gözlerin dışa dönük olmasıdır. Gözlerden biri dümdüz ileriye bakarken şaşı olan göz dışa doğru hareket eder.
• Hipertropi: Bir gözün ekseninin diğerinden yukarıda kalmasıdır. Bir göz dümdüz ileriye bakarken diğeri yukarı doğru hareket eder.
• Hipotropy: Bir gözün ekseninin aşağıda olması durumudur. Gözlerden biri düzken şaşı olan aşağıya doğru bakar.
• Siklotropya: Dönme şaşılığı olarak bilinir. Gözlerden biri kendi görme ekseni etrafında içe veya dışa doğru döner.

Şaşılığın Nedenleri Nelerdir?

Yetişkinlerde şaşılığın nedenini belirlemek her zaman mümkün olmasa da şaşılığın bazı yaygın sebeplerini şöyle sıralayabiliriz: 

• Çocukluk çağındaki şaşılığın düzeltilmemesi veya düzeltilen çocukluk şaşılığının tekrarlaması,
• Diyabet,
• Tümör,
• Felç,
• Travmatik beyin hasarı,
• Göz yaralanması,
• Graves hastalığı(tiroit bezleriyle alakalı bir otoimmün hastalık),
• Guillain-barré Sendromu(geçici felç hâli yaratabilen nörolojik hastalık),
• Bazı nörolojik durumlar,
• Hidrosefali(beyin omurilik sıvısının beyindeki boşluklarda birikerek kafa içindeki basıncı artırması). 

Şaşılık Nasıl Teşhis Edilir?

Şaşılık teşhisi, uzman bir göz doktoru tarafından konabilir. Muayene sırasında hekim, Snellen harf tablosu kullanarak hastanın görme keskinliğini ölçer. Hizalama ve odaklanma yeteneğini kontrol eder. Gerekli gördüğü takdirde damla yardımıyla göz bebeğini genişleterek göz içini daha detaylı şekilde inceleyebilir.

Hekim, kişinin durumuna bağlı olarak farklı test ve tetkikler isteyebilir. Ayrıca bireyin olası genetik bağlantılarını, farklı sağlık sorunlarını, kullandığı ilaç ya da takviyeleri detaylı şekilde öğrenir. Sonrasında ise şaşılığın kesin tanısını koyarak tedaviyi planlar.

Yetişkinlerde Şaşılık Tedavisi Var mı?

"Yetişkinlerde şaşılık düzelir mi?" sorusu, şaşılık tedavisi görmeyi planlayan birçok yetişkinin sıkça sorduğu sorular arasında yer alıyor. Çoğu kişide şaşılığın yalnızca çocuklarda düzeltilebileceğine dair yaygın bir inanış bulunsa da yetişkinlerde de şaşılık başarıyla tedavi edilebilir. Şaşılık tedavisi sayesinde hastanın gözlerini birlikte kullanma düzeyi iyileşebilir, görüşü daha iyi hâle gelebilir. Ayrıca estetik bakımdan da yarar görebilir. Bu sayede öz güvenini ve sosyal etkileşimini artırabilir. 

Yetişkinlerde Şaşılığın Tedavisi İçin İdeal Yaş Aralığı Nedir?

Erişkinlerde şaşılık tedavisi, semptomları iyileştirme ve yaşam kalitesini artırma olasılığı olduğu sürece her yaşta uygulanabilir. Çoğunlukla şaşılık ameliyatları her yaştan yetişkin için başarılı ve güvenli bir tedavi yöntemi sunar. Oldukça ileri yaşlardaki hastaların bile cerrahi düzeltmelerden fayda sağlandığı görülür. 

Yetişkinlerde Şaşılık Tedavisi

Şaşılığın farklı tedavi yöntemleri bulunur. Daha önce belirttiğimiz gibi en iyi yöntem, yapılan fiziki muayene ve testlerin ardından belirlenir. Yetişkinlerde şaşılık tedavisi seçenekleri şunlardır:

• Gözlük ve Kontak Lensler: Tedavi edilmemiş kırma kusurları, gözlerin görmek için daha fazla çaba harcamasına ve bazı durumlarda kaymasına yol açabilir. Bu nedenle gözlük ve lensler bireylerin daha iyi görmelerine yardımcı olarak gözlerin düz bakmasını da sağlayabilir. Dolayısıyla miyop, astigmat gibi rahatsızlıklara odaklanmak şaşılığın düzeltilmesine yardımcı olabilir.
• Prizma Mercekler: Prizma mercekler, göze giren ışığı bükmeye yarar. Böylece şaşılığın sebep olduğu çift görmeyi azaltabilir. Ayrıca gözlerin kayma oranının azaltılmasına yardımcı olabilir.
• Göz Egzersizleri: Özellikle ekzotropya şaşılık türü için göz egzersizleri faydalı olabilir. Egzersizler göz hareketlerinin kontrol edilmesine katkı sağlayabilir.
• İlaçlar: Merhemler, göz damlaları ya da botulinum toksini; tip A enjeksiyonları göz kaslarına müdahale ederek şaşılığı düzeltebilir. Bazı durumlarda ilaçlar, ameliyatla birlikte de kullanılabilir.
• Yama: Şaşılığa eşlik eden bir ambliyopi yani göz tembelliği varsa bunun tedavisi için yama kullanılabilir. Yama, göz tembelliğini tedavi etmenin yanı sıra gözlerin hizalanmasına ve görüşün iyileştirilmesine de katkı sağlayabilir.
• Ameliyat: Yetişkinlerde şaşılık ameliyatı ile gözlerin çalışmasına yardımcı olan kaslara müdahale edilir ve gözlerin doğru bir şekilde hizalanması sağlanır.

Şaşılık Ameliyatı Nasıl Yapılır, Ne Kadar Sürer?

Şaşılığın en yaygın tedavisi ameliyattır. Şaşılık ameliyatı, yaklaşık 30 dakika ila 2 saat arasında sürer. Ameliyata öncelikle hastanın durumuna bağlı olarak genel ya da lokal anestezi ile başlanır. Göz spekulumu aracılığıyla ameliyat edilecek gözün açık tutulması sağlanır.

Göz doktoru, gözün hareketini sağlayan 6 kası kontrol eder. Şaşılığa yol açan çok zayıf ya da sıkı kasları olması gerektiği hâle getirir. Gözleri uygun şekilde yeniden konumlandırır. Ameliyatı eriyebilen dikişlerle tamamlar. Bazı ağır şaşılık durumlarında ameliyat sonrasında tekrar müdahale edilebilmesi için ayarlanabilir dikişler de kullanılabilir.

Genellikle göz ameliyatı geçiren kişiler birkaç saat dinlendirildikten sonra taburcu edilerek evlerine gönderilir. Ayarlanabilir dikişler tercih edildiyse bu süre biraz daha uzun olabilir. Bu aşamada bir yetişkinin hastaya refakat etmesi ve en azından bir gün süresince onunla kalması faydalı olur. Ayrıca iyileşme sürecinde bir hafta kadar istirahat edilmesi de önerilir.

Şaşılık Ameliyatından Sonra Lens ya da Gözlük Kullanılması Gerekir mi?

Daha önce de bahsettiğimiz gibi şaşılık, gözlerin doğru hizalanamamasıyla ilgili bir sağlık sorunudur. Şaşılık ameliyatı da gözleri birbirine paralel şekilde hizalamayı amaçlar. Bu noktada ameliyatın miyop, hipermetrop, astigmat gibi diğer görme kusurlarını iyileştirmeyeceğini, gözlük reçetesini değiştirmeyeceğini belirtmek gerekir. Bu yüzden eğer hastada bu rahatsızlıklar varsa hastanın şaşılık ameliyatı sonrasında da gözlük ve lens kullanmaya devam etmesi gerekir. 

Şaşılık Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Şaşılıkta gözler farklı yönlere baktığı için beyin, aynı anda iki farklı görüntüyü birden algılar. Bunun sonucunda çift görme oluşabileceği gibi beyin, çift görmeyi önlemek amacıyla şaşı olan gözden gelen görüntüyü görmezden gelebilir. Bu da göz tembelliğine yol açabilir. Ayrıca üç boyutlu görüşün zayıflamasına da neden olabilir. Şaşılık tedavi edilmediği takdirde bazı görme sorunları zamanla kalıcı hâle gelebilir. Ayrıca gözlerin görünümünden ötürü düşük benlik saygısı gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.

Şaşılık Ameliyatının Komplikasyonları Nelerdir?

Şaşılık ameliyatı, deneyimli bir uzman hekim tarafından uygulandığında başarı yüzdesi yüksek ve güvenli bir ameliyattır. Ancak tüm cerrahi işlemlerde olduğu gibi şaşılık ameliyatında da bazı komplikasyonlar gelişebilir. Bunlardan bazıları:

• Alerjik reaksiyonlar,
• Enfeksiyon,
• Yara izi,
• Skleranın(göz akı) hasar görmesi,
• Çift görme,
• Göz kapaklarında şişkinlik,
• Baş ağrısı,
• Göz yorgunluğu,
• Göz ağrısı,
• Gözde kızarıklık ve morarma,
• Işık hassasiyeti,
• Kanama,
• Dalgalanan görüş,
• Endoftalmi(göz içi enfeksiyon),
• Pitozis(göz kapağının düşmesi),
• Yanlış hizalanan göz,
• Görme kaybı.

Ameliyat sonrasında yaşanan çift görme, ağrı, kaşıntı, morluk, kızarıklık gibi belirtiler genellikle kısa sürede geçer. Tam iyileşmenin sağlanması içinse yaklaşık 3 ila 12 hafta geçmesi gerekir. Ancak iyileşme süresi dolmamış olsa bile bahsettiğimiz diğer semptomları ya da ateş, akıntı gibi sorunları yaşadığınız takdirde zaman kaybetmeden doktorunuza başvurmalısınız.

Şaşılık ameliyatında rastlanan en büyük komplikasyon genellikle gözün yanlış hizalanmasıdır. Gözün yanlış hizalandığına tam olarak karar verilmesi için iyileşme sürecinin tamamlanması gerekir. Sonrasında eğer hizalamada problem bulunuyorsa doktorunuz yeniden operasyon yapmaya karar verebilir.

Şaşılık Ameliyatından Sonra Nelere Dikkat Etmelisiniz?

İyileşme sürecinizi hızlandırmak ve olası komplikasyon riskini azaltmak için birtakım noktalara dikkat etmenizde fayda var:

• Doktor kontrollerinizi ve varsa size reçete edilen ilaçları düzenli kullanmalı, doktorunuzun tüm talimatlarını yerine getirmelisiniz.
• Yama kullanmanız tavsiye edildiyse kesinlikle kullanmalısınız.
• Kendinizi tam olarak iyi hissedene kadar dinlemeye özen göstermelisiniz.
• Gözlerinizi ovuşturmamaya ve kaşımamaya dikkat etmelisiniz.
• Ağır kaldırmaktan, zorlayıcı ve yorucu aktivitelerden kaçınmalısınız.
• Banyo yaparken gözlerinize su kaçırmamalı, şampuan ya da sabun gibi kimyasal malzemeleri gözlerinize temas ettirmemelisiniz.
• Gözlerinize ter ya da toz kaçmamasına dikkat etmelisiniz.
• Enfeksiyon riskine karşı yüzme gibi aktivitelerden uzak durmalısınız.
• Ameliyat olduğunuz gün ve takip eden birkaç gün boyunca araba kullanmamalısınız.
• Tamamen iyileşene kadar göz makyajı yapmamalısınız.
• Ağrı ve şişlik düzeyini azaltmak için buz kompresi yapabilirsiniz ancak nasıl yapmanız gerektiği hakkında mutlaka doktorunuzdan bilgi almalısınız.
• Ameliyat sonrasında lens kullanımı sizin için zararlı olabilir, bu nedenle lens yerine gözlük kullanmalısınız. Doktorunuzun yönlendirmesine uymalısınız.

Bu yazımızda yetişkinlerde şaşılığın belirtileri ve tedavi süreci hakkında pek çok bilgi verdik. Eğer yetişkinlerde şaşılık tedavisi hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak, ulaşımdan konaklamaya kadar tüm ameliyat sürecinizi planlamak istiyorsanız bizimle iletişime geçebilir, hemen randevu oluşturabilirsiniz.