Protez Göz Hakkında Merak Edilenler: Protez Göz Nedir, Nasıl Takılır?

Göz; kanser türleri, göz enfeksiyonları ve yaralanmalar gibi nedenlere bağlı olarak birtakım fonksiyonlarını yitirebilir veya görme becerisini tamamen kaybedebilir. Hasarlı göz; sağlıklı gözün normal işleyişini beyinsel ve sinirsel yönden olumsuz etkileyebilir. Hem bu sebeple hem estetik bakımdan ihtiyaç hissedildiğinde hasarlı gözün alınması gerekir. Bu durumda protez göze başvurulur. Peki protez göz nedir, nasıl takılır? Protez göz takıldıktan sonra nelere dikkat edilmesi gerekir?

Protez Göz Nedir?

Göz, cerrahi operasyonla alındıktan sonra göz çukurunda boşluk oluşur. Boşluk, sağlık açısından bazı olumsuzluklar yaratabilir veya gözü alınan kişide estetik açıdan kaygıya neden olabilir. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak amacıyla göz çukuruna cerrahi yöntemlerle göze benzer, yapay bir protez yerleştirilir. Protez göz yerleştirme işlemi sayesinde hasarlı bölgeye doğal göz görünümü kazandırılır. 

Hangi Durumlarda Protez Göz Takılır?

Göz bölgesinde yaşanan bazı rahatsızlıklar nedeniyle göz, işlevini kısmen veya tamamen yitirebilir. Hasarlı dokunun vücuda zarar verme ihtimali oluştuğunda ise gözün alınması gerekir.

Protez göz uygulamasını gerekli kılan diğer nedenleri şöyle sıralayabiliriz:

• Gözde fonksiyonların bozulmasına ve görme problemlerine yol açan kanser türleri,
• İlerledikçe ve tedavi edilmedikçe görme kaybına neden olabilen, halk arasında göz tansiyonu adıyla bilinen glokom,
• Çeşitli göz enfeksiyonları,
• Gözlerin doğuştan oluşmaması,
• Göz kaybına neden olan yaralanmalar.

Protez Göz Çeşitleri Nelerdir?

Farklı türleri bulunan göz protezlerinden hangisinin takılacağı, operasyon öncesinde kişinin ihtiyacına ve sağlık durumuna göre planlanır. Protez göz çeşitlerini şöyle açıklayabiliriz:

Hazır Protezler

Kullanıma hazır; küçük, orta ve büyük boyutlara sahip göz protezleridir. Hasta, kendisi için en uygun modeli satın alarak kullanmaya başlayabilir. Ancak hazır protezlerin en önemli dezavantajı, göz yuvasına tam uyumlu olmaması. Bu nedenle hazır protezler göz yuvasının yapısına zarar verebilir, kemik gelişimini olumsuz etkileyerek yüzün simetrisini bozabilir. Ayrıca gözde yapay bir görüntüye yol açması nedeniyle de hazır protezler genellikle pek sık tercih edilmez.

Kişiye Özel Protezler

Kişiye özel hazırlanacak göz protezi için göz yuvasının ölçüsü alınır. Protezi kullanacak kişinin sağlıklı gözünün rengi, gözdeki damar yapısı, irisinin boyutu, beyaz bölümü ve göz kapağının açıklık ölçüsü göz doktoru tarafından dikkatlice alınır. Tüm detaylar en ince ayrıntısına kadar belirlenerek sağlıklı gözle bire bir uyumlu protez göz hazırlanır.

Kişiye özel üretilen protezler kendi içinde çeşitlere ayrılır:

• Tam Protez: Akrilik veya silikondan üretilen tam protez göz, göz yuvasındaki boşluğa doğal göz görünümü vermeye yardımcı olur. Göz yuvasının tamamını kaplayan bu model, göz kaybı yaşayanlar için uygundur. Tam göz protez, kişinin yüz hatlarına uygun biçimde şekillendirilerek tasarlanır. 
• Bant Protez: Bu tip protez, göz kapağı ve çevresinde doku kaybı olduğunda kullanılır. Bant protezler, göz kapağını kapatarak gözün ideal görünüme kavuşmasına yardımcı olur.
• Yarım Protez: Göz yuvasındaki küçük hasar veya kayıplarda bu protez türü uygun görülür. Yarım protez göz, gözün sadece belirli bir kısmını kapatarak göz yuvasındaki boşluğun dolu görünmesini sağlar. Silikon ya da akrilikten imal edilen yarım protez modeli, kişinin göz yuvasına uyacak şekilde ölçü alınıp hazırlanır. 
• İris Protezi: Yapay iris parçası, doğal iris yani göz rengi dokusunu taklit edecek biçimde üretilir. Yapay iris, kişinin gözünün doğal rengine benzer biçimdedir. İris protezi, gözde renk kaybı veya iris anormallikleri gibi durumlarda önerilir.
• İnterkalier Protez: Göz yuvasındaki farklı sorunları düzeltmek amacıyla interkalier(araya giren) protez modeli kullanılabilir. Bu protez; göz yuvasında bozulma, asimetri veya boşlukla karşılaşıldığı durumlarda tercih edilir.

Farklı protez türleri olsa da göz protezi dendiğinde akla ilk olarak tam protezler gelmektedir. 

Protez Göz Hangi Bölümlerden Oluşur?

Kişiye özel protezlerden olan tam protezler, göz kaybı yaşayan hastalar için sıklıkla tercih edilen modellerdir. Diğer protezlerden farklı olarak pek çok bölümden oluşan tam protez, gözün doğal yapısına büyük oranda benzer. Protez göz şu kısımlardan oluşur:

• Göz çukuruna sabitlenen, üzerine protez gözün yerleştirileceği implant,
• Gözün beyaz kısmına benzeyen yuvarlak dış kabuk,
• Doğal gözde olduğu gibi iris ve göz bebeği.

Protez göz yapımında kullanılan materyaller ise şöyle:

• Akrilik,
• Alüminyum oksit,
• Polietilen,
• Biyoseramik,
• Hidroksiapatit.

Protez Göz Görür mü?

Görme kabiliyetini kaybetmiş hastaların göz protezi ameliyatıyla yeniden görmesi henüz sağlanamıyor. Ancak her geçen gün teknolojide yaşanan ilerlemelerle gelecekte göz protezi ameliyatıyla görme yetisinin yeniden kazanılması mümkün olabilir.

Protez Göz Hareket Eder mi?

Protez gözün hareket edebilmesi pek çok etkene bağlı olarak değişir. Gözde meydana gelen problem, kas dokusu, cerrahın seçeceği implant tipi ve uygulanan cerrahi işlem türleri göz hareketini etkileyebilir. Doktorlar, protezin hareket etmesi için iki ayrı teknik uygulayabilir:

• İmplantın Sağlıklı Göz Kaslarına Takılması: Göz çukuruna yerleştirilen implant, sağlıklı gözün hareketini sağlayan göz kaslarına yerleştirilir. Bu sayede protez göz, sınırlı da olsa sağlıklı gözün hareketlerini uygulayabilir.
• İmplanta Çivi Yerleştirilmesi: Göz hareketi protez gözün boyalı bölümünün altındaki implanta çivi yerleştirilmesiyle de sağlanabilir.

Ameliyat Öncesi Hazırlık Süreci

Protez göz ameliyatından bir gün önce hastanın operasyona ve anestezi almaya hazır olup olmadığını teyit edebilmek için kan testi, röntgen, EKG gibi rutin tetkikler yapılır. Genel sağlık durumu incelendikten sonra hastanın ameliyat olmasına engel herhangi bir durum tespit edilmezse sağlık ekibi operasyon hazırlıklarına başlar. Risk oluşturabilecek bir sonuçla karşılaşılırsa doktor ameliyatı ertelemeye karar verebilir.

Cerrahi Operasyon Süreci Nasıldır ve Protez Göz Nasıl Takılır?

Sağlıklı gözün yapısına uygun biçimde tasarlanan yapay gözün yerleştirilmesi iki adımdan oluşur. Protez göz takılma sürecini şöyle detaylandırabiliriz:

İlk Adım: Hasarlı Gözü Yerinden Çıkarma İşlemi

Öncelikle fonksiyonlarını kaybeden gözün yerinden çıkarılması gerekir. Gözü yuvasından çıkarmak için iki ayrı yöntem uygulanabilir:

• Enükleasyon adı verilen yöntemde görme kasları ve göz siniri kesilir. Ardından gözün tamamı alınır. Göz çukuruna top biçiminde implant yerleştirilir. Hastanın protez gözünü hareket ettirebilmesini sağlamak için kesilen kaslar implanta bağlanır. 
• İç çıkarma tekniğinde göz küresi çıkarılır. Göz çukurunda yalnızca sklera denilen gözün beyaz kısmı kalır. İmplant, gözün beyaz kısmına yerleştirilir. Bu yöntemde operasyon öncesi hasarsız olan göz kaslarının ameliyat sonrasında da sorunsuzca göz hareketini sağlaması beklenir.

Operasyonu gerçekleştiren doktor, hastanın genel sağlık durumunu göz önünde bulundurarak bu iki teknikten birine karar verir. Hasarlı göz alındıktan sonra göz çukuruna yerleştirilen implantın üzerine geçici konformer yerleştirilir. Konformer, protez gözün yerleştirilmesine kadar o bölgede bekletilir. Gözün yerinden alınıp implant uygulandıktan sonra iyileşme süresi ortalama 3 ila 6 hafta civarındadır. Ancak kişinin farklı hastalıkları varsa bu süreç daha da uzun olabilir.

İkinci Adım: Göz Protezini Takma

Gözün alınması işleminden sonra protezi takacak doktor, göz çukurunun iyileşme durumunu takip eder. Göz bölgesinin tamamen iyileştiğine karar verirse protez gözü yerine yerleştirmek için sırasıyla şu adımları uygular:

• Protez gözde esas olan, protezin kişinin kendi gözüne uygun biçimde hazırlanmasıdır. Bu nedenle protez göz uzmanı gözün gerekli yerlerinin ölçüsünü dikkatlice alır.
• Alınan ölçüye uygun şekilde protez göz hazırlanır. Protez, gözün renkli kısmı ve kan damarları sağlıklı göz ile aynı olacak şekilde yapılır.
• Hazırlanan protez gözün takılabilmesi için göz çıkarma ameliyatı esnasında göze takılan geçici konformer çıkarılır.
• Konformerin yerine doğal göze uyumlu biçimde hazırlanan göz protezi takılır. 

Protez Göz Ameliyatı Riskli Mi?

 

Her cerrahi operasyonun belli başlı riskleri bulunur. Ameliyatın riskleri hastanın yaşına, genel sağlık durumuna ve diğer hastalıklarına bağlı olarak değişebilir. Protez göz ameliyatının genel riskleri şöyledir:

• Ameliyat bölgesinde enfeksiyon gelişmesi,
• Göze yerleştirilen protezin dönmesi veya yer değiştirmesi,
• Ameliyatlı gözde iltihaplanma,
• Pörtlek göz rahatsızlığı.

Protez Göz Ameliyatı Ne Kadar Sürer?

Yukarıda ayrıntılarıyla açıkladığımız gibi, protez göz operasyonu iki aşamadan oluşur. İlk aşamada ilgili alana bir cerrahi uygulama yapılır. İkinci aşamada ise hazırlanan göz protezi cerrahi işlemle yerine yerleştirilir. Protez göz takma işlemi, operasyon sırasında herhangi bir komplikasyon gelişmediği takdirde ortalama 2-3 saat kadar sürebilir. Ancak bu süre, operasyonun türüne ve hastanın genel durumuna bağlı olarak değişebilir.

Ameliyattan Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ameliyattan sonra doktorun önerdiği talimatlara uyarak konforlu bir iyileşme süreci geçirilebilir. Ameliyattan sonra iyileşme sürecinde dikkat etmeniz gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:

• Operasyonu izleyen ilk günlerde cerrahi işlem uygulanan bölgede ağrı ve enfeksiyon olabilir. Bu durumda doktorun tavsiye ettiği ağrı kesicileri ve antibiyotikleri, önerdiği miktarlarda kullanmaya dikkat etmelisiniz.
• Ameliyattan sonra işlem yapılan göz bandajlanarak kapatılır. Bandajlar, doktorun onayı olmadan yerinden çıkarılmamalı.
• Bandaj çıkarıldıktan sonra göz çukuru ve takılan geçici protez için doktor birtakım bakım tavsiyeleri verebilir. Bu tavsiyeler doğrultusunda göz bakımına devam etmelisiniz.
• İyileşme sürecinde normalin dışında şiddetli ağrı hissedildiği takdirde zaman kaybetmeden ameliyatı yapan doktora başvurmalısınız.

Protez Gözü Korumak İçin Neler Yapılmalı?

 

Göz rahatsızlığı nedeniyle protez göz takıldığında, protezleri uzun süre sağlıklı biçimde kullanmak için şunlara özen gösterilmesi gerekir:

• Gözün ve göz çukurunun sağlığını korumak için protezin belli aralıklarla temizlenmesi önerilir. Göz temizliği için öncelikle protezin yerinden çıkarılması gerekir. Protez yerinden parmak veya vantuz yardımıyla kolaylıkla çıkarılabilir. Temizlik konusunda doktorun önerdiği yöntemlerin dışına çıkmamak son derece önemlidir.
• Protezi çıkarma ve geri takma işlemi öncesinde el ve ekipman hijyeninin sağlanması, göz boşluğunun mikrop kapmaması adına son derece önemlidir.
• Protez temizliğinin ardından gözü geri takmak için yine parmak veya vantuz kullanarak takma işlemi gerçekleştirilir. Tüm bu aşamalarda protez göze, göz boşluğuna ve göz kapaklarına sert hareketler uygulamaktan kaçınmak gerekir.
• Protez gözün alkol içeren her türlü sıvıyla temasından kaçınılmalı. Alkol içeren sıvılar proteze zarar verebilir.
• Yıpranmalar nedeniyle protezde yüzeysel çizikler meydana gelebilir. Bu nedenle belirli aralıklarla uzmanlar tarafından bakımı yapılmalıdır.
• Protezleri, temizleme işlemi dışında, yerinden çıkarmamak gerekir.

Protez Göz Değiştirilmeli mi?

Zaman içinde ve yaş ilerlemesiyle orantılı biçimde göz çukurunda değişimler görülebilir, göz kapağında sarkma meydana gelebilir. Ayrıca zamanla protezde derin çizikler ve yıpranmalar da oluşabilir. Gözdeki yapısal değişiklikler ve protezin yıpranması, protez gözün değiştirilmesini gerektirebilir. 

"Protez göz kaç yılda değişir?" diye merak ediyorsanız ortalama beş yılda bir, protezin yenilenmesi önerilir. Ancak doktorlar, protez değişimi için ideal süreyi hastanın durumunu gözeterek belirler. Bu nedenle ameliyat sonrasında da kontrolleri aksatmamak gerekir.

Sağlam Gözün Sağlığı İçin Nelere Dikkat Edilmeli?

 

Protez göz her iki göz için veya tek bir göz için kullanılabilir. Eğer tek bir göz için protez kullanılacaksa sağlıklı gözün bakımına dikkat edilmesi gerekir. Sağlıklı gözü korumak için dikkat edilmesi gerekenlerden bazıları şunlardır:

• Sağlıklı gözün yaralanmasını önlemek için özellikle tadilat işleriyle uğraşılırken darbe ve çarpmaya karşı dayanıklı malzemelerden üretilen koruyucu gözlük kullanılması gerekir.
• Güneş gözlüğü güneşin zararlı ışınlarına karşı etkin koruma sağlar. Bu nedenle yılın her mevsiminde güneş gözlüğü kullanmak gerekir.
• Doktorun önerdiği periyotlarda göz kontrollerine gidilmelidir. Özellikle göz protezinin sağlıklı göz için herhangi bir risk oluşturup oluşturmadığı takip edilmelidir. 
• Vücutta pek çok hastalığa yol açan tütün kullanımı, göz sağlığını da olumsuz etkiler. Tütün tüketimi, sağlıklı gözün yapısını bozarak sarı nokta ve katarakt gibi hastalıklara neden olabildiği için bu ürünlerin kullanımından uzak durulması gerekir.
• Cep telefonu ve bilgisayar gibi teknolojik aletler uzun süre aralıksız şekilde kullanıldığında göz kuruluğuna yol açabilir. Bunu önlemek için gün içinde ekran kullanımına kısa molalar verilebilir.

Protez göze ihtiyaç duyan herkesin ameliyat ve iyileşme süreci birbirinden farklıdır. Bu nedenle kendi iyileşme sürecinizde fiziksel ve psikolojik sağlığınızla ilgili deneyimlerinizi doktorunuzla en ince ayrıntısına kadar paylaşmaya özen gösterin. Bu sayede iyileşme sürecinizi en rahat şekilde tamamlayabilirsiniz.

Protez göz operasyonuna dair ayrıntılı bilgi edinmek istiyorsanız biz her zaman yanınızdayız! Ameliyattan önce ve sonra konaklayacağınız yerden seyahat alternatiflerine kadar tüm süreci zahmetsiz bir şekilde planlamak için bizimle 7/24 iletişime geçebilir, hemen randevu oluşturabilirsiniz.