Çocuklarda Şaşılık: Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Süreci

Şaşılık, her yaş grubundan insanı etkiyebileceği gibi çocukların da hayat kalitesini son derece olumsuz etkiler. Bu olumsuzluk yalnızca öz güven ve estetik görünümle alakalı değildir. Şaşılık, çocuklarda göz tembelliğine yol açabilir. Ayrıca görüşü bulanıklaştırabilir, 3 boyutlu görmeye zarar verebilir. Ancak şaşılığın uzman bir hekim tarafından oldukça kolay bir şekilde tedavi edilmesi mümkündür. Peki, şaşılık tam olarak nedir ve nasıl tedavi edilir?

Şaşılık Nedir?

Gözlerin hareketini sağlayan altı farklı kas bulunur. Gözlerin tek bir görüntüye odaklanabilmesi ve paralel hizalanabilmesi için tüm bu kasların dengeli bir şekilde, beraberce çalışması gerekir. Eğer bu kaslardan bazıları doğru şekilde işlemezse iki göz simetrik bir şekilde hizalanamaz. Böyle bir durumda da şaşılık ortaya çıkar.

Şaşılığın neden olduğu olumsuz durumlardan bazıları şunlardır:

• Birlikte hareket etmeyen gözler,
• Bulanık görme,
• Göz yorgunluğu,
• Çift görme,
• Göz sulanması,
• Işığa duyarlılık,
• Baş ağrısı,
• Derinlik algısı sınırlandığı için nesnelere çarpmak.

Yeni doğmuş bebeklerin burun ve yüz yapılarından ötürü gözleri yanlış hizalanmış gibi görünebilir. Bebekler 3-4 aylık olduğunda gözlerin normal görünen bir hâle gelmesi beklenir. Ancak 4 aydan sonra da bebeğinizin gözlerinin doğru bir şekilde hizalanmadığını düşünüyorsanız zaman kaybetmeden göz hekimine başvurmanız gerekir.

Çocuklarda Şaşılık Neden Olur?

Şaşılığın ne olduğundan bahsettiğimize göre "Çocuklarda şaşılık neden olur?" sorusunun cevabına da değinelim. Şaşılığa yol açabilecek bazı etkenler şunlardır:

• Kalıtsal Etkiler: Ailesinde şaşılık öyküsü olan çocuklarda şaşılığın ortaya çıkma riski genellikle daha yüksektir. Ayrıca down sendromu gibi bazı genetik sendromlara sahip çocuklarda şaşılığa rastlanabilir.
• Nörolojik Sorunlar: Prematüre, serebral palsi ve kafa travması gibi sorunlar nörolojik problemler kapsamında değerlendirilir. Bunlar da çocuklarda şaşılık görülme olasılığını artırabilir.
• Bilinmeyen: Tüm bunların yanı sıra birçok şaşılık vakasının neden ortaya çıktığı net olarak bilinmez. Nüfusun yaklaşık %5'inde şaşılık ortaya çıkar.

Çocuklarda Şaşılık Ameliyatı ve Tedavisi

Şaşılık tedavisine başlamadan önce fiziksel muayene yapılır. Kornea ışık refleksi testiyle hekim, çocukların ışığa bakmasını sağlar. Hekim, ışığa verilen reflekslerin iki gözde simetrik olup olmadığını kontrol eder.

Kapak testindeyse çocukların bir nesneye odaklanması istenir. Gözler sırayla kapatılarak tek tek kayma olup olmadığına bakılır. Hekimler, çocuğun sağlık durumuna göre farklı teşhis yöntemlerini de kullanabilir. Çocuklara şaşılık teşhisi genellikle 1 ila 4 yaş arasında konulur. Çocuklar nadiren 6 yaşından sonra şaşılık geliştirebilir. Teşhis aşamasından sonra çocuklarda şaşılık tedavisi başlar. Şaşılık tedavisi yöntemlerini ise şöyle sıralayabiliriz:

• Gözlük: Çocukta astigmat, hipermetrop ya da miyop kaynaklı bir zorlanma sonucunda şaşılık oluştuysa çocuğun görüşünü netleştirecek bir gözlükle durum tedavi edilebilir.
• Yama ve Göz Damlası: Bazı durumlarda hekimler çocuğun zayıf gözünü güçlendirmek amacıyla diğer gözünün bir yama ile kapatılmasını ve göz damlası uygulanmasını önerebilir.
• Göz Egzersizleri: Göz hareketlerini düzenleyen kaslara yönelik egzersizler, gözlerin birlikte daha iyi çalışmasını sağlayarak şaşılığı ortadan kaldırabilir.
• Ameliyat: Diğer müdahaleler işe yaramadığında ve şaşılık ileri düzeyde olduğunda şaşılığın düzeltilmesi için göz kaslarına cerrahi operasyon yapılır.

Şaşılık Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Şaşılık ameliyatları genellikle 30 dakika ila 2 saat arasında sürer. Çocuklara genel anestezi uygulanır. Göz çevresi dezenfekte edilir ve özel cihazlar kullanılarak gözün açık kalması sağlanır. Sonrasında hekim, gözleri hizalamak için göz kaslarına müdahale eder. Dikişler yardımıyla göz kaslarını gevşetir ya da daha sıkı hâle getirir. Genellikle ameliyatta gözde eriyebilen dikişler kullanılır.

Gözleri aynı hizaya getirmenin zor olduğu durumlarda ayarlanabilir dikişler de tercih edilebilir. Ayarlanabilir dikişlerle göz kaslarına ameliyattan birkaç saat sonra kolayca tekrar müdahale edilebilir. Böylece şaşılığın tamamen ortadan kaldırılması amaçlanır. Kısa bir süre doktor gözetimde istirahat sağlandıktan sonra hastalar taburcu edilir. Hastanede yatış süresi genellikle bir gün ile sınırlıdır.

Çocuklarda Şaşılık Ameliyatı Sonrası Gözlük Takılması Gerekir mi?

Şaşılık ameliyatları; miyop, astigmat ve benzerinden kaynaklanan görüş bozukluklarını düzeltmez ve çocuğun gözlük reçetesini değiştirmez. Şaşılık ameliyatı yalnızca gözlerin doğru bir şekilde hizalanmasını sağlar. Bu yüzden ameliyat sonrasında çocuğunuz gözlük kullanmaya devam eder. 

Şaşılık Ameliyatında Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar

Şaşılık ameliyatı, uzman ve tecrübeli bir hekim tarafından yapıldığında son derece güvenli bir operasyondur. Başarı oranı da oldukça yüksektir. Ancak her ameliyatta olduğu gibi şaşılık ameliyatında da bazı komplikasyonlar gelişme ihtimali vardır. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• İlk birkaç saat göz kapaklarını açmada zorluk,
• Birkaç gün boyunca devam eden baş ağrısı,
• Göz ağrısı,
• Gözlerde ve göz çevresinde tahriş,
• Çift görme,
• Kızarıklık,
• Göze bir şey batıyormuş hissi,
• Gözde kanlanma,
• Göz kapaklarında şişlik,
• Işık hassasiyeti,
• Bulanık görüş,
• Göz kapağının düşmesi(pitozis),
• Skleranın(gözün beyaz kısmı) delinmesi,
• Hafif düzeyde mide bulantısı,
• Enfeksiyon,
• Gözde tekrar kayma olması,
• Eksik düzeltme ya da aşırı düzeltme.

Belirtilerin birçoğu zamanla kendiliğinden ortadan kaybolabilir. 3 ila 12 hafta sonrasında çocuğunuzun gözleri tamamen iyileşebilir. Ancak ateş, akıntı, gözü hareket ettirememe ya da görme kaybı gibi semptomlar ortaya çıktıysa hiç zaman kaybetmeden hekiminize başvurmalısınız.

Şaşılık ameliyatıyla tek seferde başarılı sonuçlar ortaya çıksa da operasyondaki en büyük riskin eksik ya da aşırı düzeltme olduğunu söyleyebiliriz. Böyle bir durumda yeni bir cerrahi işlemin yapılması gerekebilir.

Çocuklarda Şaşılık Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalı?

Şaşılık ameliyatı en erken, dört aylık bebeklere uygulanır. Daha büyük yaşlardaki çocuklar da şaşılık ameliyatı olabilir. Ancak şaşılığın olabildiğince erken ameliyat edilmesi son derece önemlidir. Çünkü erken yaşlarda göz ve beyin koordinasyonu daha iyi sağlanabilir. Beyin, gözün yeni pozisyonuna daha rahat uyum sağlayabilir.

Ameliyat geciktikçe beyin şaşılıktan etkilenen gözden gelen sinyalleri görmezden gelmeye başlayabilir. Bu durumda ise göz tembelliği gelişir ve çocuklar normal görme yeteneği geliştiremeyebilir. Bunun yanı sıra farklı kalıcı sorunlar da ortaya çıkabilir. Ayrıca daha büyük çocuklarda şaşılık; sosyalleşme sorunları, düşük öz güven ve utanç duygusuna da sebep olabilir.

Çocuklarda Şaşılık Ameliyatı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Birçok çocuk ameliyattan birkaç saat sonra evine dönebilir. Hızlı bir şekilde iyileşir ve günlük yaşamına devam edebilir. Bu süreci en iyi şekilde geçirmek ve enfeksiyon gibi olumsuz durumlardan kaçınmak için çocuklarda şaşılık ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Doktor kontrollerini kaçırmamalı, çocuğunuza reçete edilen ilaçlar varsa onları düzenli olarak uygulamalısınız.
• Çocuğunuz okul çağındaysa ameliyat sonrasındaki iki gün okula gitmeyip evde dinlenmesini sağlamalısınız.
• Çocuğunuzun gözlerini şampuan, sabun gibi tahriş edici malzemelerle temas ettirmemeye özen göstermelisiniz.
• Çocuğunuzun gözlerine ter ya da toz kaçmamasına ve gözlerini ovuşturmamasına dikkat etmelisiniz.
• Çocuğunuzun en az bir hafta boyunca yüzme gibi aktivitelere ara vermesini sağlamalısınız.
• Ağrı ve şişlikleri hafifletmek için belirli zaman aralıklarında gözlerinin üstüne buz torbası ile soğuk kompres yapmalısınız.
• Ameliyattan sonraki ilk hafta çocuğunuz evde hafif oyunlar oynayabilir, bilgisayar kullanabilir veya televizyon izleyebilir. Ancak çocuğunuzu en az iki hafta boyunca zorlayıcı aktivite ve oyunlardan uzak tutmalısınız.

Çocuklarda şaşılık ameliyatı süreci ebeveynler tarafından endişeyle karşılanabiliyor. Ancak gelişmiş teknolojiler ve uzman sağlık çalışanları sayesinde ameliyat sürecini sorunsuz biçimde tamamlayabilmek mümkün. Siz de çocuklarda şaşılık ameliyatı hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak ve çocuğunuzun tüm tedavini sürecini planlamak için 7/24 bizimle iletişime geçebilir, randevunuzu hızlıca oluşturabilirsiniz.